In een gesprek met het Algemeen Dagblad vertelt minister van onderwijs, cultuur en wetenschap Jet Bussemaker hoe zij tot lezen is gekomen. Een mooi verhaal waar ik me wel iets bij kan voorstellen. Veel mensen zijn door docenten (in mijn geval ook door mijn ouders) met boeken en lezen in aanraking gekomen.
Op Nu.nl wordt in een artikel naar dit gesprek verwezen en daarbij is mij de volgende passage opgevallen:
Zogeheten pageturners bijvoorbeeld uit de pen van schrijfduo Nicci French, laten haar onberoerd: "Leuk voor de afleiding, maar er blijft me zo weinig van bij. Ik heb liever dat een boek stemt tot nadenken."
Jet Bussemaker gebruikt in het gesprek met AD het woord pageturner niet maar spreekt over bestsellers. Met het noemen van de woordenreeks pageturner/bestseller - schrijversduo Nicci French (thrillers) - stemt niet tot nadenken, wekt zij ietwat badinerend de indruk thrillers in een bepaalde hoek te willen zetten. Misdaadliteratuur is minderwaardig omdat het niet tot nadenken stemt. Deze opvatting lijkt typisch iets van Nederlandse bodem te zijn want Jet Bussemaker is niet de enige die deze opvatting ventileert. In Engeland hebben ze daar geen last van en wordt het genre gezien als gelijkwaardig aan ieder ander genre dat aan de literaire boom groeit.
Ik vind deze bewering van Jet Bussemaker een grote misvatting. Nog afgezien van de vraag of de functie van boeken en lezen het stemmen tot nadenken zou moeten zijn, is de bewering gewoonweg niet waar. Er zijn legio boeken in het misdaadgenre verschenen die wel degelijk stof tot nadenken geven. Voor mij is het evident dat bij de beoordeling van een thriller het al dan niet behandelen van ethische, politieke, maatschappelijke of religieuze thema's een belangrijk criterium is. Een misdaadauteur mag gerust stelling nemen (moet dat misschien ook wel) en velen doen dat ook. Henning Mankell met zijn maatschappijkritiek in de Wallanderserie is hiervan een goed voorbeeld. Of Minette Walters die thrillers schrijft over verschoppelingen in een niet geïnteresseerde maatschappij.
En natuurlijk zijn er in het misdaadgenre boeken die je na een dag al vergeten bent. Daar heeft Jet Bussemaker helemaal gelijk in maar dat geldt evenzeer voor elk ander genre.
Overigens kun je je afvragen of het veel geprezen echtpaar Nicci Gerrard en Sean French pageturners schrijft. Ik betwijfel dat. Het zijn thrillers die zich kenmerken door psychologische diepgang en niet door spanning in de zin van op-het-puntje-van-de-stoel. Daarnaast kun je je ook afvragen of de kwalificatie pageturner per definitie een negatieve klank heeft want wat is nu eigenlijk een pageturner: niet meer dan een boek dat zo goed geschreven is dat je het maar moeilijk opzij kunt leggen. En dat kan best een heel erg goed boek zijn en is niet genre-gebonden.
Als Jet Bussemaker een thriller zou willen lezen die tot nadenken stemt en die je nadat je het boek hebt dichtgedaan nog lange tijd achtervolgt, zou ze bijvoorbeeld eens Het kwaad en de rivier van R.J. Ellory kunnen proberen. Over de waanzin van de oorlog en wat dat met mensen doet. Het is daarnaast ook nog eens een geweldige thriller; een bestseller, dat wel, maar geen pageturner. En slechts een voorbeeld.